۱۳۰ برابر شدن تولید علم ایران پس از انقلاب اسلامی
علوم پایه در صدر رشد علمی کشور
بر اساس داده‌های پایگاه بین‌المللی اسکوپوس، محققان جمهوری اسلامی ایران، ۳۹۷ هزار و ۲۱۲ مدرک علمی را پس از انقلاب اسلامی به ثبت رسانده‌اند.
به گزارش دیده‌بان علم ایران، دکتر محمدجواد دهقانی، سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) با اعلام این خبر افزود: پایگاه استنادی بین‌المللی اسکوپوس اطلاعات مدارک منتشر شده توسط پژوهشگران کشور را از سال ۱۱۹۷ هجری شمسی مستند کرده است. انقلاب اسلامی ۱۶۰ سال بعد به وقوع پیوست و هم اکنون ۳۸ سال از وقوع انقلاب اسلامی سپری می‌شود. در این پایگاه در فاصله ۱۶۰ سال قبل از انقلاب ، تنها ۳ هزار و ۷۱ مدرک از ایران نمایه‌سازی شده، در حالیکه تعداد مدارک ثبت شده بعد از انقلاب اسلامی، به ۳۹۷ هزار و ۲۱۲ مورد رسیده و بنابراین هر چند زمان ، یک چهارم بوده است، اما تولید علم حدود ۱۳۰ برابر شده است.
دهقانی اظهار داشت: همانطور که رهبری انقلاب اشاره کردند در دوران قاجار و پهلوی، حرکت علمی کشور به دلایل خاص متوقف شد و در زمانیکه دوران شکوفایی علمی در اروپا بود، ما نتوانستیم از استعدادها و زمینه های علمی و اخلاق علمی خود استفاده کنیم، بنابراین از حرکت علمی دنیا عقب ماندیم با اینحال پیروزی انقلاب اسلامی همچون زلزله ای برای دنیای غرب و شرق آن روز بود، به طوری که تأثیر بسیار زیادی در دانشگاه ها گذاشت.
وی گفت: از انقلاب اسلامی تا بعد از جنگ تحمیلی حدود یک هزار و ۸۰۰ مدرک از پژوهشگران ایرانی در سطح بین المللی ثبت شده بود. از بعد از جنگ تحمیلی تا ۱۳۷۶ تعداد مدارک کشور به ۵ هزار و ۲۷۲ مورد رسید. از این سال تا ۱۳۸۶ تعداد مدارک کشور از مرز ۷۲ هزار و ۸۰۰ مورد گذشت و از این سال تاکنون تعداد مدارک کشور بالغ بر ۳۱۷ هزار مورد بوده است.
سرپرست ISC گفت: یکی از پرسش هایی که همواره در زمینه تولید علم صورت می‌گیرد، این است که بیشترین تولیدات علمی در کدام حوزه های موضوعی انجام گرفته و سهم حوزه های موضوعی مختلف و نیز میزان رشد آنها بعد از انقلاب چگونه بوده است؟
دهقانی گفت: اگر حوزه های موضوعی به پنج بخش علوم مهندسی ، علوم پزشکی ، علوم انسانی و اجتماعی، علوم پایه و علوم کشاورزی تقسیم شود میزان افزایش سهم هر حوزه موضوعی پس از انقلاب اسلامی مشخص می‌شود. میزان مدارک ثبت شده برای قبل و بعد از انقلاب برای تمام حوزه‌های موضوعی بسیار بالا بوده و به وضوع قابل مشاهده است. به طوری که بیش از ۹۷ درصد از تولید علم کشور در حوزه علوم انسانی و اجتماعی مربوط به دوران بعد از انقلاب اسلامی است. همین رقم برای علوم کشاورزی نزدیک به ۹۸ درصد، برای علوم پزشکی نزدیک به ۹۹ درصد، برای فنی و مهندسی و علوم پایه نزدیک به ۱۰۰ درصد است.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) افزود: ولی با توجه به ظهور فناوری های جدید و لزوم توسعه و گسترش علوم در برخی حوزه ها میزان رشد آنها با یکدیگر متفاوت است. بر اساس آمار استخراج شده حوزه علوم پایه با رشد ۲۶۵ برابری بالاترین میزان رشد را داشته است. حوزه های موضوعی مهندسی ، حوزه پزشکی، کشاورزی و علوم انسانی به ترتیب رشد ۲۳۰، ۷۶ و ۴۱ و ۳۷ برابری از نظر تعداد مدارک ثبت شده نسبت به قبل از انقلاب را داشته اند.
وی خاطرنشان کرد: در طول زمان دانشگاه های کشور بزرگتر شده و همینطور با توجه به حوزه های کلان موضوعی به گروه های مختلف تقسیم و برخی از دانشگاه ها به پزشکی و جامع تقسیم شدند. همچنین برخی دانشگاههای تخصصی و نیز دانشگاههای آزاد اسلامی و پیام نور ایجاد و گسترش یافتند.
دهقانی گفت: با این حال مقایسه تولید علم این دانشگاه ها قبل و بعد از انقلاب اسلامی نشان از رشد علمی قابل توجه آن ها دارد. به طوری که ۹۸ درصد از تولید علم دانشگاه تهران مربوط به دوره بعد از انقلاب اسلامی است و تنها ۲ درصد آن مربوط به دوران قبل از انقلاب است.
وی افزود: همین رقم برای دانشگاه صنعتی شریف ۹۹ درصد است و تنها یک درصد از تولید علم این دانشگاه مربوط به دوران قبل از انقلاب است. همچنین ۹۹.۹ درصد از تولید علم دانشگاه صنعتی امیرکبیر مربوط به دوران بعد از انقلاب اسلامی است. همین رقم برای دانشگاه شیراز حدود ۹۵ درصد است.
برگرفته از سایت دیده بان علم ایران www.isw.ir