جایزه نوبل شیمی امسال ( ۲۰۱۹ ) به‌طور مشترک به سه محقق آلمانی، انگلیسی و ژاپنی تعلق گرفت.
به گزارش پایگاه اینترنتی نوبل پرایز، جایزه نوبل شیمی امسال ۲۰۱۹ بطور مشترک به «جان بی گودایناف» دانشمند آلمانی، «استنلی ویتنگهام» دانشمند انگلیسی و «آکیرا یوشینو» محقق ژاپنی به دلیل ابداع باتری‌های لیتیوم یونی تعلق گرفت.
"آکیرا یوشینو"(Akira Yoshino) برنده ژاپنی جایزه نوبل شیمی امسال موفق شد لیتیوم خالص را از باتری حذف کند، در عوض آن را کاملاً بر اساس یون‌های لیتیوم ایجاد کند که از لیتیوم خالص ایمن‌تر است. این کار باعث شد باتری در عمل کارایی بیشتری داشته باشد.
"جان.بی گودایناف"(John B. Goodenough) نیز به توسعه باتری‌های لیتیوم یونی کمک بسیاری کرده است. جان بی. گودایناف دانشمند زمینه فیزیک حالت جامد اهل ایالات متحده آمریکا است که پتانسیل باتری‌های لیتیومی را دو برابر کرده است و شرایط مناسبی را برای توسعه باتری‌های بسیار قدرتمندتر و کاربردی‌تر مهیا کند.
او در حال حاضر استاد مهندسی مکانیک و علم مواد در دانشگاه تگزاس در آستین است. در سال ۲۰۱۴، او جایزه "چارلز استارک دراپر"(Charles Stark Draper Prize) را برای کمک به توسعه باتری لیتیم-یون دریافت کرد. وی همچنین برنده جوایز دیگری همچون جوایز "همکار انجمن سلطنتی"(FRS) و "مدال ملی علوم"(National Medal of Science) شده است.
"استنلی ویتینگهام"(Stanley Whittingham) نیز هنگامی که در اوایل دهه 70 میلادی اولین باتری لیتیوم کاربردی را تولید کرد، از رانش عظیم لیتیوم برای انتشار و آزاد کردن الکترون خارجی آن استفاده کرد.
جالب اینکه هر سه نفر آنها از سال 2016 تاکنون همواره جزو نامزدهای دریافت کننده جایزه نوبل بوده‌اند تا اینکه بالاخره امسال موفق به کسب آن شدند.
«فردریک سانگر»، جایزه نوبل شیمی را دو بار در سال‌های ۱۹۵۸ و ۱۹۸۰ دریافت کرده است. «فردریک جولیوت» با ۳۵ سال سن جوان‌ترین دانشمندی بود که در سال ۱۹۳۵ برنده جایزه نوبل شیمی شد و «جان بی. فن» با ۸۵۶ سال سن، مسن‌ترین دانشمندی بود که در سال ۲۰۰۲ جایزه نوبل شیمی را از آن خود کرد.
جایزه نوبل شیمی ۲۰۱۹ به ابداع باتری لیتیوم -یونی تعلق گرفت.این باتری سبک، قابل شارژ و قوی اکنون در همه چیز از تلفن های همراه گرفته تا لپ تاپ ها و ابزارهای الکترونیکی استفاده می شوند. این باتری می تواند مقادیر قابل توجهی از انرژی خورشیدی و انرژی بادی را در خود ذخیره کند و امکان ایجاد یک جامعه بدون سوخت فسیلی را فراهم سازد.
باتری های لیتیوم یونی در سراسر جهان برای تامین انرژی ابزارهای الکترونیکی قابل حملی مورد استفاده قرار می‌گیرند که برای برقراری ارتباطات، کار، مطالعه، گوش دادن به موسیقی و تحقیق علم استفاده می‌کنیم. باتری‌های لیتیومی همچنین ابداع خودروهای الکتریکی با برد طولانی و امکان ذخیره انرژی از منابع تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و باد را فراهم کرده‌اند.
پایه و اساس ابداع باتری لیتیوم- یونی در جریان بحران نفت در دهه ۱۹۷۰ گذاشته شد. «استنلی ویتنگهام» بر روش‌هایی کار کرد که می تواند به ایجاد فن آوری های انرژی فاقد سوخت فسیلی منجر شوند. او در مورد ابررساناها تحقیق کرد و یک ماده بسیار غنی از انرژی را کشف کرد که از آن برای ایجاد یک کاتد نوآورانه در یک باتری لیتیوم استفاده کرد. این ماده از «دی سولفید تیتانیوم» ساخته شده است که در یک سطح مولکولی دارای فضاهایی است که می‌تواند یون‌های لیتیوم را در خود جای دهد.
آند این باتری تا حدی از لیتیوم فلزی ساخته شده است که محرک قوی برای انتشار الکترون‌ها دارد. این امر به ایجاد باتری انجامید که به معنای واقعی کلمه پتانسیل بسیار خوبی، کمی بیش از دو ولت داشت. اما با این حال، لیتیوم فلزی، واکنش‌پذیر است و این باتری برای استفاده بسیار انفجاری بود.
«جان گود ایناف» پیش بینی کرد که اگر کاتد به جای سولفید فلزی از اکسید فلزی ساخته شود، پتانسیل بیشتری خواهد داشت. وی در سال ۱۹۸۰ پس از یک تحقیق سیستماتیک، نشان داد که اکسید کبالت با یون‌های لیتیوم می‌توانند به اندازه چهار ولت انرژی تولید کند. این یافته یک موفقیت مهم بود و به ابداع باتری‌های بسیار قدرتمندتری منجر می‌شد.
با استفاده از کاتد ابداعی گودایناف به عنوان پایه، «آکیرا یوشینو» اولین باتری لیتیوم-یونی را در سال ۱۹۸۵ ابداع کرد. وی به جای استفاده از لیتیوم راکتیو در آند، از «کک نفتی» (petroleum coke) استفاده کرد؛ کک نفتی ماده کربنی است که مانند اکسید کبالت کاتد، می‌تواند یون‌های لیتیوم را به هم متصل کند.
نتیجه این کار به ابداع یک باتری سبک وزن و با دوام منجر شد که می‌توانست صدها بار شارژ شود و تغییری در عملکرد آن ایجاد نشود. مزیت باتری‌های لیتیوم - یونی این است که آنها بر اساس واکنش‌های شیمیایی که الکترودها را تجزیه می‌کنند، فعالیت نمی‌کنند بلکه آنها مبتنی بر یون‌های لیتیومی هستند که بین آند و کاتد جریان دارند.
باتری‌های لیتیوم یونی از سال ۱۹۹۱ که به بازار عرضه شدند زندگی ما را متحول کرده‌اند. این باتری‌ها پایه و اساس ایجاد یک جامعه بدون سوخت فسیلی را ایجاد کرده‌اند که بزرگ‌ترین مزیت برای بشریت محسوب می‌شوند.
«جان بی گودایناف» در سال ۱۹۲۲ در آلمان به دنیا آمد . او در حال حاضر استاد مهندسی مکانیک و علوم مواد در دانشگاه تگزاس است.
«استنلی ویتینگهام » در سال ۱۹۴۱ در انگلیس متولد شد و هم اکنون استاد شیمی و مدیر هر دو مؤسسه تحقیقات مواد و علوم مواد و برنامه مهندسی در دانشگاه بینگ‌همتون در آمریکاست. این دانشگاه بخشی از دانشگاه ایالتی نیویورک است. علاوه براین ویتینگهام ۷۷ ساله استاد شیمی همین دانشگاه نیز است.
«آکیرا یوشینو» نیز در سال ۱۹۴۸ در ژاپن متولد شده است. این شیمیدان ژاپنی یکی از اعضای شرکت «آساهی کازئی» و استاد دانشگاه Meijo در ژاپن است.
جایزه نوبل شیمی ۲۰۱۸ مشترکا به «سر گرگوری پی وینتر»، «جرج پی اسمیت» و «فرانسیس اچ آرنولد» به ترتیب به دلیل استفاده از فاژها برای تولید داروهای جدید، توسعه یک روش جدید به نام نمایش فاژ و ایجاد انقلاب در آنزیم‌ها اعطا شد.
تاکنون ۱۱۰ جایزه نوبل شیمی در فاصله زمانی میان سال‌های ۱۹۰۱ و ۲۰۱۸ اعطا شده است. در ۶۳ دوره، جایزه نوبل شیمی تنها به یک نفر اعطا شده است و پنج دانشمند زن برنده جایزه نوبل شیمی شده‌اند.
«فردریک سانگر»، جایزه نوبل شیمی را دو بار در سال‌های ۱۹۵۸ و ۱۹۸۰ دریافت کرده است. «فردریک جولیوت» با ۳۵ سال سن جوان‌ترین دانشمندی بود که در سال ۱۹۳۵ برنده جایزه نوبل شیمی شد و «جان بی. فن» با ۸۵۶ سال سن، مسن‌ترین دانشمندی بود که در سال ۲۰۰۲ جایزه نوبل شیمی را از آن خود کرد.