آنچه که در نوبل امسال گذشت

اعلام اسامی برندگان جوایز نوبل پزشکی، فیزیک و شیمی سال ۲۰۱۹ روز گذشته در حالی به پایان رسید که در هر رشته، سه محقق به عنوان برنده جایزه اعلام شد.

به گزارش ایسنا، جایزه نوبل معتبرترین جایزه‌ای است که در حوزه‌های علمی به یک دانشمند تعلق می‌گیرد. جایزه نوبل در سال ۱۸۹۵، به وصیت" آلفرد نوبل"، کارخانه‌دار وشیمی‌دان سوئدی که بیشتر او را به دلیل ابداع "دینامیت" می‌شناسند، پایه‌گذاری شد.

طبق وصیت وی، پنج جایزه به‌طور سالانه در رشته‌های فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و پزشکی، ادبیات و صلح به افرادی تعلق می‌گیرد که بیشترین خدمت را به مردم کرده باشند.

در سال ۱۹۰۱ میلادی، نخستین جوایز این بنیاد اهدا شد. 

"آکادمی سلطنتی علوم سوئد" وظیفه انتخاب برنده جایزه نوبل در رشته‌های فیزیک و شیمی و "موسسه کارولینسکا" نیز وظیفه گزینش برنده جایزه نوبل در رشته فیزیولوژی و پزشکی را برعهده دارد.

در آغاز، کسانی که صلاحیت معرفی نامزد دارند، فهرست نامزدهای خود را تا تاریخ یکم فوریه همان سال میلادی ارائه می‌دهند. البته، اعضای کمیته نوبل خود زمان بیشتری برای معرفی نامزدهای خود دارند. سپس "کمیته نوبل نروژ" ۲۰ الی ۳۰ نفر را از میان آن نامزدها انتخاب می‌کند. در گام بعد گروهی از مشاوران نروژی و بین‌المللی گزارش‌هایی درباره نامزدهای لیست نهایی ارائه می‌دهند که اعضای کمیته نروژی با استفاده از این گزارش‌ها و دیگر مستندات تعداد نامزدها را به چند نفر می‌رسانند.

تصمیم درباره برنده نهایی در آخرین جلسه کمیته گرفته می‌شود که معمولا در اواخر ماه سپتامبر یا اوایل اکتبر برگزار می‌شود.

کمیته‌ها و موسساتی که جزو هیئت انتخاب جوایز هستند، اغلب نام برندگان را در ماه اکتبر اعلام می‌کنند.

جوایز نیز طی یک مراسم رسمی در ۱۰ دسامبر، یعنی سالگرد درگذشت "آلفرد نوبل" به برندگان اهدا می‌شود.

مبلغ جایزه نوبل امسال

آلفرد نوبل اکثر املاک خود را به ارزش بیش از ۳۱ میلیون کرون سوئد برای تبدیل به یک صندوق سرمایه‌گذاری در "اوراق بهادار ایمن" اهدا کرد. درآمد سالانه حاصل از این سرمایه‌گذاری در قالب جوایز به کسانی که در سال گذشته بزرگترین پیشرفت را برای بشریت به ارمغان آورده‌اند، اعطا می‌شود.

هر سال هر یک از جوایز به حداکثر سه نفر اهدا می‌شود. هر جایزه عبارت است از یک مدال طلا، یک دیپلم افتخار و مبلغی پول که امسال این میزان بیش از  ۹۰۰ هزار دلار برای هر جایزه اعلام شده است که میان هر سه برنده تقسیم می‌شود.

هیچ جایزه نوبلی به افراد درگذشته اهدا نمی‌شود. اساسنامه بنیاد نوبل از سال ۱۹۷۴ تصریح کرد که جایزه را نمی‌توان بعد از مرگ به کسی اعطا کرد، مگر اینکه مرگ وی پس از اعلام جایزه نوبل رخ داده باشد.

برندگان جوایز نوبل امسال در بخش‌های علمی

نوبل پزشکی

نخستین روز اعلام برندگان نوبل ۲۰۱۹ در روز ۷ اکتبر و با رشته پزشکی آغاز شد که سه برنده داشت.

این جایزه به طور مشترک به "ویلیام جی کالین جونیور"، "پیتر جی راتکلیف" و "گرگ ال‌ سمنزا" به خاطر دستاورد آنها در مورد چگونگی سازگاری سلول‌ها با اکسیژن تعلق گرفت.

این تحقیق راجع به چگونگی مکانیسم مولکولی و چگونگی سازگاری سلول‌ها با تغییرات ذخیره اکسیژن بوده است.

سه برنده نوبل پزشکی امسال یک تشکیلات مولکولی را شناسایی کردند که فعالیت ژن‌ها در پاسخ به میزان مختلف اکسیژن را تنظیم می‌کند.

کشف بزرگ این سه نفر یکی از اساسی‌ترین فرآیندهای سازگاری بدن را نشان می‌دهد. این افراد پایه و اساسی برای درک ما از "چگونگی تاثیر اکسیژن بر متابولیسم سلولی و عملکرد فیزیولوژیکی بدن" ایجاد کردند.

"ویلیام جی کالین جونیور"

"ویلیام جی کالین جونیور" (William G. Kaelin, Jr) در سال ۱۹۵۷ میلادی در نیویورک متولد شد. وی مدرک دکتری خود را از دانشگاه "دوک" دریافت کرده و آموزش‌های تخصصی خود در حوزه پزشکی داخلی و سرطان‌شناسی را در دانشگاه "جانز هاپکینز" و "انستیتو سرطان دانا فاربر" گذرانده است.  

جی‌کالین آزمایشگاه تحقیقاتی خود را در انستیتو سرطان دانا فاربر تاسیس کرد و در سال ۲۰۰۲ میلادی به درجه استاد کامل در دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد نائل شد.

این محقق همچنین از سال ۱۹۹۸ میلادی تاکنون محقق موسسه پزشکی "هیوگز" (Hughes) است.

 

"سر پیتر جی راتکلیف"

"سر پیتر جی راتکلیف"(Sir Peter J. Ratcliffe) در سال ۱۹۵۴ میلادی در "لانکاشایر" انگلیس به دنیا آمد. وی در کالج "گانویل"(Gonville) و "کایوس"(Caius) دانشگاه کمبریج پزشکی خواند و آموزش تخصصی خود را در حوزه "نفرولوژی" دانشگاه آکسفورد گذراند.

وی یک گروه تحقیقاتی مستقل را در دانشگاه آکسفورد تاسیس کرد و در سال ۱۹۹۶ میلادی استاد کامل شد.

"راتکلیف" مدیر تحقیقات بالینی در موسسه "فرانسیس کریک" لندن و عضو موسسه تحقیقات سرطان" Ludwig" است.

 

"گرگ ال‌ سامنزا"

"گرگ ال‌ سامنزا"( Gregg L. Semenza) در سال ۱۹۵۶ میلادی در نیویورک متولد شد و مدرک کارشناسی خود در رشته زیست‌شناسی را از دانشگاه هاروارد دریافت کرد.

وی مدرک دکتری خود را از دانشکده پزشکی دانشگاه "پنسیلوانیا" گرفت و در سال ۱۹۸۴ میلادی به عنوان متخصص اطفال در دانشگاه دوک آموزش دید.

این دانشمند آموزش‌های پس از دکتری خود را در دانشگاه "جانز هاپکینز" گذراند و در همان جا یک گروه تحقیقاتی مستقل را راه‌اندازی کرد.

"سامنزا" در سال ۱۹۹۹ میلادی در دانشگاه جانز هاپکینز استاد کامل شد و از سال ۲۰۰۳ تاکنون مدیر برنامه تحقیقات عروقی در دانشگاه "جانز هاپکینز" است.

 

نوبل فیزیک

روز دوم اعلام برندگان نوبل هم مربوط به نوبل فیزیک بود که  به طور مشترک به "جیمز پیبل"، "میشل مِیر" و "دیدیه کولوز" اهدا شد.

نوبل فیزیک به دو موضوع تحقیقاتی مختلف تعلق گرفت. پروژه "جیمز پیبل" برای کشفیات نظری در کیهان‌شناسی فیزیکی و پروژه "میشل مِیر" و "دیدیه کولوز" برای کشف یک سیاره فراخورشیدی که به دور یک ستاره شبیه به خورشید می‌چرخد، بود.

البته جایزه نقدی آن‌ها  تقسیم بر دو می‌شود، به این ترتیب نیمی از جایزه مالی نوبل فیزیک ۲۰۱۹ به جیمز پیبلز تعلق گرفته و نیمی دیگر بین مِیر و کولوز تقسیم خواهد شد.

پیبلز در پژوهش خود، کیهان را با میلیاردها کهکشان و خوشه‌های کهکشانی آن مورد بررسی قرار داد. چارچوب نظری او، بنیانی برای درک سابقه کیهان از زمان وقوع بیگ بنگ تا به امروز به شمار می‌رود.

میشل مِیر و دیدیه کولوز در پژوهش خود، کهکشان محل سکونت ما یعنی راه شیری را در جستجوی جهانی ناشناخته مورد بررسی قرار داده‌اند. آنها در سال ۱۹۹۵ نخستین سیاره فراخورشیدی را بیرون از منظومه شمسی پیدا کردند. سیاره‌ای که به دور یک ستاره شبیه خورشید موسوم به پگاسی ۵۱ می‌چرخید.

"جیمز ادوین پیبلز"

"فیلیپ جیمز ادوین پیپل" (Phillip James Edwin Peebles) فیزیکدان و کیهان‌شناس نظری آمریکایی- کانادایی و استاد بازنشسته دانشگاه پرینستون آمریکا است که در سال ۱۹۳۵ میلادی در کانادا به دنیا آمد. پیبلز یکی از کیهان‌شناسان نظری برجسته جهان به شمار می‌رود و نقش مهمی در پروژه‌هایی مانند هسته‌زایی، ماده تاریک، تابش زمینه کیهانی و تشکیل ساختار بر عهده داشته است. او برای پژوهش‌های خود در مورد کیهان‌شناسی فیزیکی موفق شد جایزه نوبل فیزیک ۲۰۱۹ را به دست آورد.

 

"میشل مِیر"

"میشل مِیر" (Michel Mayor)، اخترشناس سوئیسی و استاد دانشگاه ژنو است که در سال ۱۹۴۲ میلادی چشم به جهان گشوده است. او در سال ۲۰۰۷ بازنشسته شد، اما همچنان به عنوان پژوهشگر در رصدخانه ژنو فعالیت می‌کند.

 

"دیدیه کولوز"

"دیدیه کولوز"(Didier Queloz)، یک اخترشناس سوئیسی و از پژوهشگران "آزمایشگاه کاوندیش"(Cavendish Laboratory) در دانشگاه کمبریج است که متولد سال ۱۹۶۶ میلادی است و هم‌اکنون در دانشگاه ژنو نیز تدریس می‌کند.

نوبل شیمی

آخرین روز اعلام برندگان نوبل در بخش‌های علمی هم دیروز و برای شیمی بود که به سه دانشمند به نام‌های "جان بی گودیناف"، "ام. استنلی ویتینگهام" و "آکیرا یوشینو" اهدا شد.

نکته جالب راجع به برندگان نوبل شیمی امسال این است که دقیقا این سه نفر از سال ۲۰۱۶ میلادی تاکنون نامزد دریافت نوبل در بخش شیمی بودند که بالاخره امسال توانستند نام خود را در لیست برندگان جایزه نوبل قرار دهند.

این سه‌تن به خاطر توسعه باتری‌های لیتیوم-یونی نوبل را از آن خود کردند و جایزه نقدی آن‌ها تقسیم بر سه می‌شود.

"آکیرا یوشینو"

"آکیرا یوشینو"(Akira Yoshino) برنده ژاپنی جایزه نوبل شیمی امسال است که در سال ۱۹۴۸ میلادی در شهر "سوئیتا" به دنیا آمده است و هم‌اکنون با یک شرکت ژاپنی در توکیو و دانشگاه میژو و دانشگاه ناگویا همکاری می‌کند. وی به دلیل تولید باتری‌های لیتیومی در لیست برندگان نوبل شیمی امسال قرار گرفت.

"استنلی ویتینگهام"

"استنلی ویتینگهام"(Stanley Whittingham)، دیگر برنده نوبل شیمی هم در سال ۱۹۴۱ میلادی در انگلیس به دنیا آمد  و در حال حاضر در دانشگاه ایالتی نیویورک در بینگهمتون و دانشگاه ایالتی نیویورک فعالیت می‌کند. 

 وی نیز هنگامی‌که در اوایل دهه ۷۰ میلادی اولین باتری لیتیوم کاربردی را تولید کرد، از رانش عظیم لیتیوم برای انتشار و آزاد کردن الکترون خارجی آن استفاده کرد.

"جان.بی گودایناف"

"جان.بی گودایناف"(John B. Goodenough) هم در سال ۱۹۲۲ میلای در آلمان متولد شد و در حال حاضر استاد مهندسی مکانیک و علوم مواد در دانشگاه تگزاس در آستین است.

این دانشمند آلمانی نیز به توسعه باتری‌های لیتیوم یونی کمک بسیاری کرده‌ و به همین دلیل هم نوبل شیمی را از آن خود کرده است.

البته جان.بی گودایناف پیش از این هم جوایز علمی دیگری را کسب کرده است